ปกติในช่องคลอดจะมีสารหล่อลื่นหลั่งตามธรรมชาติจากปากมดลูก ลักษณะเป็นมูกใสๆ หนืด เหนียว ซึ่งผลิตมาจากต่อมมูกที่ปากช่องคลอดหรือที่เรียกว่า ต่อมบาร์โธลิน

ในช่วงตกไข่กึ่งกลางรอบเดือน ธรรมชาติได้สร้างให้มูกในช่องคลอดใส หนืด ยืดยาวมากขึ้น เพื่อเพิ่มความหล่อลื่นภายในช่องคลอด

เมื่อมีเพศสัมพันธ์ จะช่วยให้เชื้ออสุจิวิ่งผ่านเข้าปากมดลูก ไปผสมกับไข่ได้ง่ายขึ้น และที่สำคัญลดการเสียดสี ที่จะทำให้เจ็บ และอาจมีการถลอกหรือฉีกขาด ของอวัยวะเพศทั้งสองฝ่าย แต่ในช่วงก่อนและหลังจากการตกไข่ มูกนี้จะน้อยลงจนรู้สึกแฉะเล็กน้อยเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม  สำหรับช่องคลอดที่แห้งผาก ไม่มีมูกเปียกๆ บ่งบอกให้รู้ว่าฮอร์โมนแห่งความสาว (รู้จักกันในนามของ Estrogen) ที่จะทำให้มีลูกได้นั้นมีน้อยมาก อาการนี้แสดงว่าผู้หญิงคนนั้นยังไม่เป็นสาว ไม่มีประจำเดือนหรือไม่ก็อยู่ในวัยหมดประจำเดือนไปแล้ว แต่หากเกิดภาวะช่องคลอดแห้งในวัยเจริญพันธุ์   แสดงว่าสุขภาพของช่องคลอดไม่ค่อยดีนัก

อาการช่องคลอดแห้งเป็นอย่างไร ­

หากจะเปรียบเทียบก็คล้ายๆ กับอาการผิวแห้ง ที่ไม่ได้ทาครีมตอนหน้าหนาว เมื่อช่องคลอดแห้งก็จะรู้สึกระคายเคือง คัน และแสบ แต่มักจะไม่มีตกขาวออกมาจากช่องคลอด เหมือนกับอาการแสบคัน จากการอักเสบติดเชื้อจากเชื้อรา พยาธิหรือแบคทีเรีย ในกรณีที่ช่องคลอดแห้งมากๆ อาจมีเลือดออก มีแผลติดเชื้อในช่องคลอดตามมา เนื่องจากเวลามีเพศสัมพันธ์ ช่องคลอดไม่มีการหล่อลื่น เกิดความฝืดและเสียดสีของการสอดใส่อวัยวะเพศ ทำให้รู้สึกเจ็บช่องคลอด อาจถลอกหรือฉีกขาดได้ง่าย การติดเชื้อก็จะเกิดตามมาได้ง่ายกว่าปกติ โดยเฉพาะเชื้อ HIV ที่ทำให้เป็นโรคเอดส์นั่นเอง

ช่องคลอดแห้งเฉพาะกิจเป็นอย่างไร ­

การเกิดช่องคลอดแห้งเฉพาะกิจ สามารถเกิดเป็นครั้งคราว เกิดจากน้ำหล่อลื่นในช่องคลอดมีไม่พอเพียง ที่ชายหญิงจะร่วมรักได้โดยไม่ฝืดและเจ็บ หากคุณผู้ชายสังเกตว่า บริเวณปากช่องคลอดยังไม่มีน้ำหล่อลื่นมากพอ ก็อย่าเพิ่งฝืนสอดใส่ นั่นเป็นสิ่งที่ธรรมชาติจะบอกคุณว่าเธอยังไม่พร้อม การโลมเล้าให้ผู้หญิงมีความพร้อมทางอารมณ์มากขึ้น ตามธรรมชาติ ร่างกายจะกระตุ้นให้มี น้ำหล่อลื่นออกมามากพอ จึงค่อยร่วมรัก วิธีนี้จะให้ผลดีแก่ทั้งสองฝ่าย

สาเหตุของอาการช่องคลอดแห้ง : ช่องคลอดที่แห้งอาจเกิดได้จากสาเหตุมากมาย โดยมีสาเหตุหลักๆ ดังนี้

	•	ระดับของฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลง ฮอร์โมนเอสโตรเจน ทำให้เซลล์ผนังช่องคลอดมีความแข็งแรงสมบูรณ์ ยืดหยุ่น ชุ่มชื้นและคงความเป็นกรดอ่อนๆ   ไว้ได้ ช่วยป้องกันการติดเชื้อ เมื่อระดับของฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ก็จะทำให้เซลล์ผนังช่องคลอดบาง ขาดการยืดหยุ่นและเปราะบาง ภาวะที่ทำให้เอสโตรเจนลดระดับลงมีหลายอย่างแต่สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือ การเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน การได้รับเคมีบำบัด หรือ ฉายรังสีที่บริเวณช่องเชิงกรานเพื่อการรักษามะเร็ง ก็จะมีผลทำให้ที่รังไข่ลดการทำงานลง หรือการตัดรังไข่ออกไปทั้ง  2  ข้างก่อนวัยหมดประจำเดือน ก็ทำให้ขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนโดยทันที หากมีความบกพร่องในระบบภูมิคุ้มกัน เอสโตรเจนก็มักจะลดลง รวมถึงภาวะหลังคลอดและให้นมลูก ร่างกายยังไม่มีการตกไข่ตามธรรมชาติ และสุดท้ายการสูบบุหรี่ ซึ่งทำให้สุขภาพร่างกายไม่ดีในทุกระบบ
	•	ยาบางชนิด ก็เป็นสาเหตุให้ช่องคลอดแห้ง เช่น ยาที่รักษาเรื่องของมะเร็ง อย่าง Tamoxifen ยาในเรื่องภูมิแพ้อย่าง Antihistamines ยารักษาโรคทางจิตเวชอย่าง Antidepressant และยาที่รักษาโรคความดันโลหิตสูงบางตัว
	•	โรค Sjogren's Syndrome เป็น โรคที่ระบบภูมิคุ้มกันของตัวเองต่อต้านตัวเอง จะทำให้เนื้อเยื่อต่างๆ เสื่อมลงและเสียไป คนเหล่านี้มักมีอาการที่ตาแห้ง ปากแห้ง และช่องคลอดก็เป็นอีกส่วนหนึ่งที่แห้งด้วยเช่นกัน
	•	การสวนล้างในช่องคลอด ไม่ว่าจะด้วยน้ำยาใดๆ และแม้แต่กรณีใดๆ ก็ไม่ควรทำ เพราะจะทำให้ช่องคลอดเสียความเป็นกรดและแห้ง
	•	การติดเชี้อในช่องคลอด เช่น เชื้อราหรือแบคทีเรีย แม้ว่าจะมีตกขาวออกมาแต่จริงๆ แล้วเซลล์เยื่อบุช่องคลอดมักจะแห้งและอักเสบ

วิธีการดูแลตนเองเมื่อช่องคลอดแห้ง อาจทำได้โดย

	•	ใช้สารหล่อลื่น ที่มีน้ำเป็นสารทำละลายพื้นฐาน ( water–base lubricants) เช่น K-Y jelly ใส่ในช่องคลอดสามารถอยู่ได้นานหลายชั่วโมง ดังนั้นก่อนการร่วมรักกัน ใช้สารหล่อลื่นทาที่ปากช่องคลอดหรืออวัยวะเพศชาย จะช่วยลดการเสียดสีที่อาจจะทำให้เจ็บได้ และสารหล่อลื่นนี้ไม่ทำลายประสิทธิภาพของถุงยางอนามัย
	•	สารเพิ่มความชุ่มชื้น (Moisturizers : polycarbophil-based vaginal moisturizer) เป็นสารเพิ่มความชุ่มชื้นสำหรับช่องคลอด ทำให้ช่องคลอดชุ่มชื้นขึ้นได้นานมากกว่า 1 วันต่อการใช้เพียงครั้งเดียว
	•	หลีกเลี่ยงการสวนล้างช่องคลอด ไม่ ว่าจะด้วยโลชั่นทาตัวหรือทามือ สบู่ น้ำยาฆ่าเชื้อ น้ำส้ม vinegar โยเกิร์ต หรือสาร Feminine Hygiene ใดๆ เพราะช่องคลอดจะมีการดูแล ทำความสะอาดตัวเองตามธรรมชาติอยู่แล้ว ดังนั้น การทำความสะอาดแต่ภายนอกก็เพียงพอ ไม่จำเป็นต้องสวนล้างช่องคลอดไม่ว่าจะด้วยอะไรก็ตาม เพราะจะทำให้ความเป็นกรดสูญเสียไป ทำให้แห้งและระคายเคือง และอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียปกติที่มีอยู่ตายไป ซึ่งก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่อาจทำให้เกิดเชื้อราขึ้นได้ สำหรับบางคนที่สวนล้างช่องคลอด หลังการร่วมรัก ด้วยความเชื่อที่ว่าป้องกันการตั้งครรภ์ หรือการติดเชื้อนั้นไม่ได้ผล เพราะเมื่ออสุจิเข้าไปในช่องคลอดก็จะเดินหน้าเต็มตัว วิ่งผ่านปากมดลูกเข้าไปหาไข่ โดยไม่รอรีให้คุณมาล้างออกเมื่อเสร็จสิ้นภารกิจ เช่นเดียวกับเชื้อโรค เมื่อเข้าสู่ร่างกาย ก็จะเริ่มขบวนการตั้งรกรากใหม่ ดังนั้นการใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์ จะช่วยป้องกันได้ทั้งการตั้งครรภ์และการติดเชื้อ
	•	เพิ่มสารอาหารจากธรรมชาติ ได้แก่ สาร Isoflavones ซึ่งเป็นสารเอสโตรเจนจากพืช ที่สามารถพบมากในถั่วเหลือง หรือผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลืองทั้งหลาย ดั่งที่นิยมสุดก็คือ น้ำเต้าหู้ หรือ Black Cohosh เป็นพืชที่เชื่อว่า ช่วยลดอาการที่เกิดขึ้นในวัยหมดประจำเดือน รวมทั้งความแห้งของช่องคลอดด้วย อย่างไรก็ตาม เอสโตรเจนที่ได้จากพืช จะมีศักยภาพอ่อนกว่าเอสโตรเจนในร่างกาย

หากดูแลตนเองด้วยวิธีเหล่านี้แล้วยังไม่ดีขึ้น ก็ควรไปปรึกษาสูตินรีแพทย์ โดยอาจใช้เอสโตรเจนรักษา ซึ่งเป็นการรักษาที่ตรงจุดมากที่สุด แต่จำเป็นต้องดูแลเรื่องความเสี่ยงและอันตราย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อใช้เป็นเวลานาน เอสโตรเจนมีมากมายหลายแบบ ทั้งใช้ใส่ในช่องคลอด ทาหรือแปะที่ผิวหนัง รวมถึงแบบรับประทานก็มีหลากหลาย การพิจารณาเลือกใช้ฮอร์โมนว่า ควรใช้แบบใดและนานเท่าไหร่ จึงจะเหมาะสมกับอาการ ควรเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ไม่ควรซื้อฮอร์โมนมาใช้เอง

สำหรับผู้หญิงที่มีปัญหา แต่ไม่กล้าที่จะพบแพทย์ เพราะกลัวการตรวจภายในหรือเขินอาย ซึ่งควรมองข้ามจุดนี้ไปเสีย เพราะจุดประสงค์ของการตรวจ ก็เพื่อค้นหาสาเหตุความผิดปกติที่ถูกต้อง สามารถวางแนวทางการรักษาที่ดีและประเมินผล ในเรื่องความแห้งของช่องคลอด แพทย์จะดูว่าเซลล์ผนังช่องคลอดแห้งมากแค่ไหน มีการอักเสบติดเชื้อ มีเลือดออกหรือรอยแผลถลอกหรือไม่ ฯลฯ ส่วนการตรวจเลือดจะจำเป็นหรือไม่ ขึ้นอยู่กับประวัติและการตรวจร่างกายว่าใช้เพื่อช่วยค้นหาสาเหตุ สนับสนุนการวินิจฉัย หรือเพื่อวางแผนและติดตามผลการรักษาเป็นกรณีไป

แหล่งข้อมูล : นิตยสาร - HealthToday